İran halısı el dokuma olarak imal edilen bir yapıya sahiptir. Anadolu ve İran coğrafyasında dokunan bu halılar, özellikle İran’da Azeri, Kaşkay, Türkmen toplulukları tarafından yaygın bir şekilde dokunmaktadır.
İran coğrafyasında halı kültürü antik dönemlere kadar takip edilebilmektedir. Ancak bunların varlıkları ne iyi şekilde, 14 ve 15. Yüzyıllarda görülür. 16. yüzyıla gelindiğinde ise büyük bir önem kazanan bu halılar, adeta parlak dönemlerini yaşamıştır.
İran halısı el dokuma olarak hazırlanmış, saraylarda yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Bu dönemlere ait halılar günümüzde hala mevcut olup dünyanın farklı yerlerinde saklanmakta ve sergilenmektedir. Özellikle 19. asra gelindiğinde, bu halıların ihracatı da gerçekleşmeye başlamıştır.
İran halısı her ne kadar eski olsa da motifleri ve tasarım anlayışları sürekli değişerek günümüze kadar gelmiştir.
İran Halısı Özellikleri Nelerdir?
İran halısının özelliği nedir kapsamında söylenebilecek pek çok şey vardır. Bunların hepsi söz konusu halılara büyük bir kullanışlılık ekler. Maddeler halinde bunlardan şu şekilde bahsedilebilir;
- Kadife gibi parlak bir yapısı vardır.
- Yumuşak ve konforludur.
- İnce işlenmiş detayları vardır.
- Her santimetresi 10 ile 14 arası düğüm bulundurur.
- Özellikle ipek kullanılarak imal edilir.
- El dokuması halılardır. Uzun seneler boyunca kullanılabilir.
- Boyamasında kök boyalar tercih edilir.
- Sentetik malzeme yer almaz.
- Zarar göre bile tamir etmesi çok kolaydır.
İran el dokuması halı özellikleri ana hatları ile bu şekildedir. Bu bakımdan tüm yaşam alanlarına büyük bir avantaj da kazandırmaktadır.
İran Halısı Nasıl Anlaşılır?
Eğer İran halısı almak istiyorsanız, bunları nasıl ayırt edebileceğinizi de bilmeniz gerekir. Çünkü İran halısı nasıl anlaşılır bilmiyorsanız, hatalı bir şekilde yanlış model almanız muhtemeldir. Eğer aşağıda yer alan maddeleri kontrol ederseniz, rahat bir şekilde ayırt edebilirsiniz;
- Elde dokunması sebebiyle simetrik değildir.
- Düğüm yerleri yoktur ve ilmek izleri daha belirgindir.
- Halının bazı yerlerinde desen hataları yer alabilir.
- Motifler tek tek incelendiği için nizami, sabit bir görüntüsü yoktur.
- Desenler farklı renklerde olsa da genellikle koyu hatlara sahiptir.
- Kadife gibi parlaklığı ve yumuşaklığı üst seviye olan kumaşlar kullanılır.
- Her bir santimetresi 10 ile 14 arası düğüm bulundurur.
Eğer İran ipek halısı nasıl anlaşılır diyorsanız tüm bunları inceleyerek, ayrıntılı bilgi elde etmeniz mümkündür.
İran Halısı Nasıl Renklendirilir?
İran el dokuma halı modellerinde dokumasında olduğu gibi renklendirmesinde de sentetik malzemeler kullanılmaz. Bitkilerden elde edilen kök boyalar kullanıldığı için yaşam alanlarına sağlıklı çözümler teklif eder. Böylece verimli, problemsiz bir şekilde yararlanılması mümkündür.
Günümüzde İran halıları farklı bitkiler kullanılarak renklendirilebilmektedir. Bunların arasında şu gibi opsiyonlar da yer alır;
- Çivit Otu
- Zerdeçal
- Kımız Böceği
- Nar Kabuğu
- Buğu
İran el dokuma halı böylece renkli seçeneklere sahiptir. Her ne kadar genelde koyu olsa da isterseniz açık renklerini bulmak da kolaydır.
İran Halıları Nasıl Kullanılır?
Halı dendiğinde herkesin aklına yere serilerek kullanılan ürünler gelir. Temel olarak İran halılarını da bu şekilde kullanmanız mümkündür. Farklı ölçülere sahip olduğu için,
- Oturma odalarında,
- Yatak odalarında,
- Ara hollerde,
- Çocuk odalarında,
- Misafir odalarında,
Kullanılmaları mümkündür. Ayrıca diğer halılardan farklı olarak İran halısı el dokuma duvarlara asmak suretiyle de yararlanılabilir. Eğer oturma odanıza ya da misafir odanıza yeni bir renk, atmosfer kazandırmak istiyorsanız bunlar oldukça kullanışlıdır.
Eğer farklı seçenekleri incelerseniz, size en uygun olanlara böylece karar verebilirsiniz.
İran Halı Modelleri
İran halı modelleri farklı alt kategorilere ayrılır. Bunlardan biri Keşan Halıları’dır ve Keşan, Orta İran’da yer alır.
İran halıları arasında en kıymetli ve parlak olan modellerdir. İnce işlenmiş olup kadife gibi parlak, ilgi çekici yapısı vardır. Düğümlerinde de ipek kullanılmış olup altın ve gümüş sırmalara sahiptir. Ana kompozisyonu madalyonlardan oluşur.
Tebriz halılarında olduğu gibi bunlar, zemin ortasını belirlemek için yapılmıştır. İsfahan halıları ise özellikle 17. Asırda, Şah Abbasi döneminde ortaya çıkmıştır. Bu modeller günümüzde Avrupa’nın farklı ülkelerinde, özellikle armalarda rastlanılmaktadır.
Kirman halıları ise İran’ın güneydoğusunda yer alan Kirman’da dokunur. Karışık desenleri ile ilgi çekici olan bu modeller ipek, altın ve gümüş sırmalara sahiptir. Herat halıları ise İran halı modelleri arasında uzun ve dar bir yapıya sahiptir.
İnce ip ile dokunmuş olup yumuşak bir yapısı vardır. Genellikle balık, hurma veya armut şeklinde olan resimler üzerinde işlenir. Zeminin rengi kırmızı ya da koyu mavi olup hurma ve çiçek resimlerinin havi bir zemini bulunur.
Dokuma El Halısı Nedir? yazısı da ilginizi çekebilir.
Buna karşılık baskın olan renkler siyah, mavi v hafif pembedir. Özellikle asırlık antika modeller daha fazla talep edilir. Bahçeli İran Halıları ise geniş bahçe formlarından ismini alır.
Bazen bir taht sahnesi üzerine işlenirken bazen de farklı modeller halinde sunulmaktadır. Zümrüt, çiçek ve ağaç motifleri bunlardan sadece bazılarıdır. Zeminlere orta eksen ortasında, ilk olarak geniş kanallara bunların kesiştiği bilgilerde küçük havuzlarda bölünmektedir.
Yağcıbedir Halısı Nedir? Yağcıbedir Halısı Özellikleri Nelerdir? yazısı da ilginizi çekebilir.
Son olarak Portekiz halıları da İran halısı el dokuma modelleri arasındadır. Çünkü her ne kadar adları Portekiz olsa da bunlar aslen İran’da dokunmuş, ardından da buraya gönderilmiştir. Üslubu ve dokunma tarzları da diğer İran halılarına oldukça benzemektedir.
Ancak bunlarda farklı olarak gemiler, ortalarında yer alan bayraklardan da görülebileceği üzere Portekiz arması taşır. Bu yönleri ile ayrılan, özel bir yapıları vardır. Sol üst köşelerinde geri tasvirleşme unsurları yer alır.